Spraak- en taalproblemen

Spraak- en taalproblemen kunnen op verschillende manieren voorkomen. Sommige kinderen en volwassenen hebben moeite met het begrijpen van taal, terwijl anderen problemen hebben met het vormen van woorden en zinnen. Dit kan verschillende oorzaken hebben en zich op diverse manieren uiten.

Hero afbeelding homepage

Een taalontwikkelingsstoornis (TOS) - wat is het?

TOS is een ontwikkelingsstoornis waarbij de hersenen taal minder goed verwerken. Dit kan grote invloed hebben op de communicatie, het leren en de sociale interactie. Ongeveer 5% tot 7% van alle kinderen tussen de vijf en de zeven jaar heeft TOS. De diagnose wordt vaak pas na uitgebreid onderzoek gesteld.

De kenmerken van TOS kunnen namelijk lijken op de kenmerken van autisme en ADHD. Het kan ook zijn dat een kind een (onontdekt) gehoorprobleem heeft, waardoor de taalontwikkeling minder snel gaat dan gemiddeld. Ook een laag IQ kan een oorzaak zijn voor een anders dan gemiddelde taalontwikkeling. Daarom is het belangrijk om goed onderzoek te doen. De diagnose TOS wordt pas gegeven als er geen andere oorzaken voor de verstoorde taalontwikkeling zijn.

Observatie taalonderzoekers met spelend kind en moeder

Kenmerken van TOS

Kinderen met TOS:

  • hebben vaak moeite met het onthouden van klanken en woorden;
  • leren hun moedertaal langzaam en moeizaam;
  • vinden omgaan met emoties vaak lastig;
  • hebben vaak een normale intelligentie;
  • vinden plannen vaak lastig;
  • horen (meestal) goed.

De ernst en impact van de taalproblemen verschillen per persoon en per levensfase. Niet iedereen met TOS ervaart dezelfde moeilijkheden, en sommige kinderen ontwikkelen strategieën om met hun taalprobleem om te gaan.

Waarvoor kun je bij het AC terecht?

Bij een audiologisch centrum (AC) kun je terecht voor specialistisch onderzoek naar spraak- en taalproblemen. Het AC onderzoekt of de problemen voortkomen uit gehoorverlies, TOS of een andere oorzaak. Na diagnose geeft het AC advies en begeleiding voor ouders, scholen en zorgprofessionals. Ook kan er passende ondersteuning worden aangevraagd. Voor het AC is altijd een verwijzing van een arts nodig. 

onderzoek TOS

Wat doet het AC?

Het audiologisch centrum (AC) voert een multidisciplinair onderzoek uit om een compleet beeld te krijgen van de taal- en spraakontwikkeling. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door een team van specialisten, zoals een audioloog, een logopedist en een orthopedagoog of psycholoog. Zij kijken gezamenlijk naar verschillende aspecten van de taalontwikkeling. Verder doen ze onderzoek om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten, zoals gehoorproblemen of intelligentieproblemen.

kind doet test met plaatjes

Het onderzoek kan bestaan uit:

  • Logopedisch onderzoek naar woordenschat, spraakverstaanbaarheid en zinsbouw.
  • Spelobservatie bij jonge kinderen om taalgebruik in een natuurlijke situatie te bekijken.
  • Gehooronderzoek om te bepalen of er sprake is van gehoorverlies.
  • Psychologisch onderzoek om het leervermogen en bijvoorbeeld het gedrag in kaart te brengen.
  • Een gesprek met ouders of verzorgers over de hulpvraag en de ontwikkeling van het kind.

Na het onderzoek bespreekt het team de resultaten en stelt een passend advies op. Dit kan bestaan uit logopedische begeleiding, aanvullende diagnostiek of doorverwijzing naar een gespecialiseerde instelling. Ook krijgen ouders, scholen en andere betrokkenen handvatten om het kind optimaal te ondersteunen bij de taalontwikkeling.

Waar kun je ook terecht en waarvoor?

Onderzoek en advies
Bij zorgen van ouders is de start de huisarts of een arts van de jeugd-GGD. Zij zullen vaak in eerste instantie verwijzen naar een logopedist voor verder onderzoek, behandeling en advies. Alleen als verder onderzoek of gespecialiseerde behandeling nodig is, zal een verwijzing naar een audiologisch centrum gegeven worden. 

Specialistische zorg
Voor kinderen met ernstige TOS is er specialistische zorg. Vroegbehandeling, individuele behandeling of naschoolse behandeling zijn hier voorbeelden van. Deze zorg valt onder de Zintuiglijke Gehandicapten Zorg (ZG-zorg). In Nederland zijn zes organisaties die ZG-zorg aanbieden. Zij werken samen in SIAC: een samenwerking van instellingen voor mensen met een auditieve en/of communicatieve beperking. 

Onderwijs
De meeste kinderen met TOS gaan naar regulier onderwijs, maar sommige kinderen hebben extra begeleiding nodig. Soms kan dit binnen de reguliere school, soms is speciaal onderwijs een betere optie. Meer informatie hierover is te vinden op www.simea.nl.